مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۴۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۹ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۴۵
جلسه ۴۵
صورت مجلس یوم شنبه هفدهم شهر محرم الحرام ۱۳۲۸
مجلس سه ساعت و نیم قبل از غروب منعقد شد در تحت ریاست جناب مستشار الدوله.
(معاضد الملک) صورت مذاکرات جلسه قبل را قرائت نمود.
حاجی محمد اسمعیل کاشف ـ در خصوص مباش مجلس تعیین نشده است در چه تاریخ خوبست یادداشت شود تا فراموش نشود.
میرزا اسمعیل نوبری ـ در خصوص عده مستحفظین قرار شد به موجب نظامنامه رجوع به شخص رئیس باشد و قرار نشد در هیئت رئیسه مذاکره شود.
رئیس ـ موضوع مذاکرات امروز راپورت کمیسیون راجعه به حل ماده ۱۹ و ۶۲ نظامنامه انتخابات است و ایضاً راپورت کمیسیون راجع به مناقضه بلدیه و مالیه مذاکره آخری در باب راپورت کمیسیون اعتبارنامه‌ها راجع به نمایندگان کاشان.
(ذکاء الملک راپورت کمیسیون حل ماده ۱۹ و ۶۲ نظامنامه انتخابات را قرائت کرد)
رئیس ـ در این باب کسی اعتراض دارد؟
(پاره اعتراضات نمودند و مذاکرات زیاد به عمل آمد و بعضی‌ها را عقیده بر این بود که مواد نظامنامه به هیچ وجه نه محتاج تفسیر و نه محتاج به تعیین است و در محل خود واضح و مفهوم ماده شصت و دو بدیهی است بعضی اظهار کردند در صورتی که محتاج به تفسیر نبود چرا آن قدر اشکالات وارد می‌شد و چرا انتخابات اتمام نیافت و محتاج دانستند این دو ماده رجوع به کمیسیون شود بعضی اظهار می‌کردند لازم است توضیحی از برای مواد نوشته شود نه به عنوان ماده الحاقیه بالجمله پس از مذارکرات زیاد رئیس اظهار کرد لازم است اخذ رأی هم مقداری مذاکره شد بالاخره قرار شد رأی گرفته شود.)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به این عبارت هر کس به این عبارت رأی دار قیام می‌نماید هر جا که در نظامنامه انتخابات اسمی از اکثریت تام برده شده است مقصود این است که اگر دو نوبت اکثریت تام حاصل نشده در نوبت ثالث به اکثریت نسبی اکتفا خواهد شد.
هر کس به این عبارت رأی دارد دو قیام نماید (اغلب قیام نمودند)
(رئیس نتیجه اخذ رأی را اعلام نمود به اینطور اکثریت حاصل است).
وثوق الدوله وزیر مالیه ـ این یک راپورتی است در خصوص لزوم استخدام مأمورین اروپائی برای وزارت مالیه که بنده تقدیم می‌کنم و نظر به اینکه این مطلب فوری است و باید اصلاحات در دوایر مالیه بشود فوریت آن را پیشنهاد می‌کنم.
رئیس ـ اگر مجلس تصویب می‌کند این راپورت وزارت مالیه را به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع کنیم.
رئیس ـ بلی این طور است و چون لاطم است رأی گرفته شود باید قرائت شود. (تقی زاده و وحیدالملک اظهار کردند چون رأی گرفته می‌شود لازم است مذاکره در آن شده باشد).
رئیس ـ اگر بخواهیم داخل مباحثه شویم لازم است اول به کمیسیون برود.
تقی زاده ـ عرض کردم چیزی را ممکن نیست در مجلس رأی گرفت مگر آنکه مذاکره در آن شده باشد و بنده عقیده‌ام این است که این را فوری حساب نمی‌کنیم برای اینکه چطور می دانیم فوریت دارد یا خیر تا مباحثه در آن بکنیم و اینکه عرض می‌کنم نه برای اینکه تنها فوریتش در نظر است بلکه برای شدت اهمیت این مطلب است و برای اینک اگر فوری باشد یک شور بیشتر نمی‌شود کرد و این لازم است زیاد شور شود و رأی هم حالا نمی‌شود در آن گرفت و این مطلب از مطالب اساسی است و من از طرف خودم از وزراء شکایت دارم که یک چنین مطالب مهم را که در نظر دارند هیچ کس اطلاع ندارد یک مرتبه می‌بینیم عصری از آسمان به مجلس نزول می‌کند این مطالب نسبت به اهمیتش قبل از وقت باید به مجلس بیاید بلکه در جرائد هم باید منتشر شود تا در این مواد افکار عامه تا یک درجه معلوم شده و به دست می‌آید نمی گویم عین قرارداد را اطلاع بدهید همین قدر که تا دو ماه سه ماه تا بیست روز دیگر مسئله استخدام به مجلس خواهد آمد این را اطلاع بدهد.
وزیر مالیه ـ گمان می‌کنم روزی که وزراء پروگرام خود را تقدیم مجلس کردند استخدام اروپائیان را هم چون در جزو پروگرام بود تا یک درجه گوشزد عموم کردند و همین قدر را کافی می دانم و در خصوص فوریت و عدم فوریت غرضم این است که بر سایر طرحهائی که به مجلس تقدیم شده است مقدم دارند نه آنکه مباحثات در آن نشود.
وحید الملک ـ تا به حال دو لایحه از طرف وزارت مالیه پیشنهاد شده است یکی از آن دولایحه هیچ مقدمه نداشته و یکی دارای مقدمه مفصلی است ولی اساسی است و دارای مسائلی مشکله است و آن را هم به طریق فوریت به ما پیشنهاد کرده‌اند بنده عرض می‌کنم مجلس ما روی دو مسئله اساسی می‌گردد که یکی راجع به مالیه مملکت است و یکی راجع به قوانین بین المللی است یعنی راجع به مناسبات ماست به ممالک خارجه و هر دو در این لایحه گنجانیده شده و نمی‌توانیم بگوئیم این فوری است و یک شور در آن بکنیم اولاً باید جلب افکار عمومی در این باب بشود و بعد هم رجوع به شعبات می‌نمایند تا اگر نواقص و محسناتی دارد درست دقت نمائید ودرست این راپورت سنجیده شود و افکار وکلا آماده شود و بعد مطرح شده بعد زا تصفیه شدن قانونیت پیدا کند ملاحظه بفرمائید ببینید همان قبول ما پروگرام وزراء را جه سوء تأثیری در خارجه پیدا کرده است بعضی از روزنامه جات مهمه فرنگستان را که می‌آید بردارید بخوانید ببینید چه می‌نویسند پس بنده پیشنهاد می‌کنم چنین لوایح را لازم است قبل از اینکه به مجلس بیاید یک مرتبه به مجلس بدهند یعنی به وکلا بدهند تأملات خودشان را کرده مطلع باشند.
آقا سید حسین اردبیلی ـ بنده تصدیق این فوریت این لایحه را می‌کنم و عرض می‌کنم و ما اساساً در پروگرام وزراء تصدیق استخدام اروپائیان را کردیم و اذهان و افکار عمومی نیز متوجه این مسئله هست و فوریت را هم لازم می دانم و غرض از فوریت این است که بلافاصله شروع بشود و معلوم است نظریات ما هم جلب خواهد شد به مطالب مهمه این لایحه خصوصاً و در این چند روزه دقتها را خواهیم کرد وبنده گمان می‌کنم خیلی شایان تحسین و تمجید است.
متین السلطنه ـ بنده تأیید می‌کنم فرمایشات آقای آقا سید حسین را و تصدیق می‌کنم فوریت آن را و تصور می‌کنم مقصود وزیر مالیه این است که این مستخدمین هر چه زودتر اینجا بیایند بهتر است به جهت اینکه اصلاحاتی که در دوایر مالیه پیشنهاد کرده‌اند از برای سنه آتیه بتوانند اجرا فرمایند اگر بنا شود فوریت ندهند گمان می‌کنم اصلاحاتی که در نظر دارند از برای سنه آتیه هم مقصود حاصل نشود و برای رفع اشتباه آقایانی که فوریت آن را لازم نمی‌دانستند لابدم این را عرض کنم در صورتی که می دانند اصلاحات مالیه در سنه آتیه باید شورع شود و اصلاحات نمی‌شود مگر به وجود این قبیل مستخدمین پس لازم است یک مرتبه به کمیسیون برود آقایان هم اطلاعات لازمه را تحصیل نمایند و یک مجلس بیشتر در مجلس شور لازم نیست بشود عقیده سابق بنده این بود هرچه زیادتر مذاکره در این باب شود بهتر است لکن خوشبختانه در این لایحه نه مثل لایحه که سابق وزیر پست و تلگراف پیشنهاد کرده بود و اسم برده بود د راین لایحه الداً اسم نشده است که از چه دولتی استخدام خواهیم کرد پس مجلس یک اختیار تامی به آنها می‌دهد و در این باب چندان منظوری ندارد و لازم می دانیم هر چه زودتر از مجلس بگذرد.
وکیل الرعایا ـ بلی اینکه می گویند فوری است غرض این نیست که فوراً به آن رأی بدهند بنده هم فوری می دانم لکن این طوری که بنده می‌گویم آن است که در روز آخر ماه محرم به آن رأی بدهند که دوازده روز بعد از این است و این هم یک چیزی است که امروز به نظر ما نرسیده است بلکه سه سال تمام است تما عقلای دنیا به ما نصیحت می‌کنند که شما محتاج به مستشارهای خارجه هستید و استخدام اینگونه اشخاص.
اسدالله خان ـ بنده عرض می‌کنم تصور می فرمائید از روزی که پروگرام وزراء به اینجا آمده است لزوم استخدام اروپائیان معین نشده است بلکه سه سال است از روزی که مسیو پرو را استخدام کردیم و بنده این مسئله را خیلی فوری می دانم و عرض می‌کنم در صورتی که فوری هم باشد دو ماه وقت خواهیم داد که در کمیسیون مطرح باشد و وقتی که به مجلس بیاید بیش از یک شور لازم نیست.
تقی زاده ـ عجب است خود وزیر مالیه در فوریت حرف ندارد ونمی گوید فوری باشد و آقایان فوریش را ثابت می‌کنند و از فوریتش مدافعه می‌کنند در صورتی که این لایحه اساسی و دارای آن اهمیت است که شورهای زیاد در آن بشود و من در این حرف ندارم که بر همه طرحهای خودمان جلو بیندازیم ولی در صورتی که بنا شود فوری باشد فوری را همان فوری که در نظامنامه معین شده است باید قرار بدهیم یعنی در مجلس بیش از یک شور در او نشود و من این را صحیح نمی دانم چطور می‌شود در یک مسئله مهمه که خاطر هیچ یک از آقایان مسبوق به آن نیست یک مرتبه به مجلس بیاید و اخذ رأی در آن بشود باید مداقه‌های زیاد در آن شده و هر یک از نمایندگان چه از خارج چه از خود وزیر مالیه کسب اطلاعات صحیحه در این خصوص بنمایند و بعد دو شور در مجلس بشود و اینکه گفته می‌شود اذهان به آن مسبوق است و از سه سال به این طرف این مسئله در بین است بنده نه در بدو مشروطیت نه در آن مجلس نه بعد تا حال هیچ نشنیده‌ام و آنچه در پروگرام وزراء بود راجع به مستشارهاست نه راجع به یک خزانه دار فقط در کتابهای سایرین یعنی در کتاب آبی که از طهران به لندن می‌رود نوشته شده بود که یک چنین خیالی هست والا نه در مجلس عمومی یا خصوصی از ما یک وزیر یا معاونی تا به حال شنیده نشده است و آن کلمه که در آخر برای دلجوئی ما نوشته شده است که استخدام این مستخدمین برای این است که خیالات و عقاید نمایندگان مستقیماً اجرا شود بلی در بدو به همین اسم استخدام می‌شود لکن بعد می‌بینیم همان‌ها که باید اصلاح کنند مانع از اصلاحات هستند چنانچه در قزاقخانه امروز همین ترتیب مشاهده می‌شود و من عمده توجهم به آن جزء اخیر است و آقایانی که بعد از طبع این را می‌برند و شبها جلوی خود می‌گذارند و مطالعه می‌کنند و در حاشیه او چیزها می‌نویسند چه در خزانه داری وچه در اداره اخذ مالیات مستقیم و چه در اداره تسجیلش و تتبعات و استنباطات خودشان را می‌نویسند بنده در آن جزئش توجه را لازم می دانم که از کدام مملکت استخدام خواهند شد و این مسئله اول باید معین شود اگر ازحیث استخدام راجع به مجلس نباشد از حیث بودجه یعنی از حیث مواجبش راجع به مجلس خواهد شد و آن وقت تا ندانیم از کجا استخدام می‌شود رأی نخواهیم داد.
رئیس ـ در اینجا فقط مذاکره از فوریت و عدم فوریت می‌کنیم نه در اساس آن معلوم است یک چنین لایحه مهمی خیلی مذاکرات و ملاحظات در اطراف آن باید بشود فقط حالا در فوریت و عدم فوریت آن مذاکره است.
وکیل التجار ـ بنده عرض می‌کنم پس از آنکه پروگرام وزراء به مجلس آمد گفتیم اینها الفاظ است و وجود کتبی دارد ما منتظریم وجود خارجی آن را تا یکماه دیگر ببینیم یعنی لااقل تا یک ماه دیگر شروع به اصلاحات شود و حالا باید تشکر کرد از وزیر مالیه در خصوص این لایحه و می‌بینیم که وجود خارجی هم که منتظر بودیم پیدا کرده است و این لایحه دارای مطالب مهمه راجع به اصلاحات امور مالیات و یک جزء اخیر آن متعلق به استخدام از یک مملکتی است چون آن هم راجع به کنترات و مواجبش متعلق به بودجه است به مجلس خواهد آمد و در تمام جزئیاتش صحبت خواهد شد در این صورت بنده این لایحه را خیلی فوری می دانم و لازم می دانم هر چه زودتر شروع شود و آن جزء آخر هم در موقع خودش به مجلس خواهد آمد.
اسدالله میرزا ـ بنده می‌خواهم بدانم اختلاف بین فوریت و عدم فوریت چیست بنده فوریت و عدم فوریت را به مناسبت اهمیت مطلب می دانم و این لایحه را خیلی مهم می‌پندارم عرض می‌کنم ممکن است ما این لایحه را در صورت مجلس جزء موضوعات فوری قرار بدهیم و بعد از مراجعت از کمیسیون دو شور در آن بشود.
رئیس ـ پس رأی می‌گیریم در فوریت و عدم فوریت این لایحه هر کس فوری می داند قیام نماید و در نظامنامه هم می دانم معنی فوریت چیست؟
تقی زاده ـ وزیر خودش فوریت را نمی‌خواهد.
وزیر مالیه ـ بنده کراراً در کمیسیون عرض کرده‌ام که یک جلد از نظامنامه داخلی به ما بدهند تا تکلیف خودمان را بدانیم و بنده چون نظامنامه داخلی دا ندیده‌ام اصطلاح مجلس را در فوریت و عدم فوریت نمی دانم چیست همین قدر عرض می کنم بر سایر طرحهائی که به مجلس داده شده است مقدم دارند چون این اصلاحات خیلی مهم است و اینکه گفته شد که از کجا استخدام خواهد شد بنده اشاره کرده بودم که این از نقطه مالیه پیشنهاد می‌شود ومعلوم است در این خصوص در مجلس و در کمیسیونها مذاکرات زیاد خواهد شد و معین می‌شود و در موقع خودش و به اتفاق هیئت وزراء و مجلس از هر جا که صلاح دانند و تصویب نمایند استخدام خواهد شد عجالتاً در این خصوص مذاکره نمی‌کنم.
رئیس ـ مقصود از فوریت در نظامنامه این است که پس از مراجعت از کمیسیون فقط یک شور در مجلس می‌شود و رأی گرفته می‌شود.
وزیر مالیه ـ آن طور لازم نیست لکن زودتر به کمیسیون برود و مراجعت نماید.
رئیس ـ پس ارجاع می‌شود به کمیسیون قوانین مالیه.
متین السلطنه ـ این باید به کمیسیون بودجه برود نه به کمیسیون قوانین مالیه این راپورت متضمن سه مطلب بود یک مقدمه یک اصول اطلاحات یک نتیجه که عبارت از استخدام است و صحبت در مقدمات نیست صحبت در اصل نتیجه است و باید به کمیسیون بودجه برود.
اسدالله میرزا ـ چون اصل لایحه راجع به قوانین اطلاحات مالیه است بدواً به کمیسیون قوانین مالیه می‌رود پس از آن که در آنجا تصویب شد در خصوص حقوق و مواجبش رجوع به کمیسیون بودجه می‌شود.
حاجی محمد اسمعیل کاشف ـ چون این مسئله خیلی مهم است پس از مراجعت از کمیسیون و آمدن به مجلس چون خاطر آقایان مستحضر نیست خیلی طول خواهد کشید لازم است مجاز باشند آقایان وکلا در حضور در کمیسیون تا از اطلاعات لازمه کرده در مجلس چندان طول نکشد.
رئیس ـ البته در مجلس توضیحات لازمه به قدری که آقایان را مسبوق کند خواهند داد.
مؤتمن الملک ـ اینجا گفته شد در مطالب فوری یک شور در مجلس خواهد شد لازم هست یادآوری کنم که در مطالب راجع به بودجه هم یک شور باید بشود و چون این راجع به کنترات هم هست خوب است فردا پس فردا در این باب صحبتی شود که کنتراتها به مجلس باید بیاید یا خیر بعد از محقق شدن آن آن وقت تجزیه بشود این لایحه یک جزئش را رجوع به قوانین مالیه می‌کنیم و یک جزئش رجوع به بودجه است به کمیسیون بودجه رجوع می‌شود در این جز به موجب نظامنامه یک شور کافی است.
تقی زاده ـ یک جز از سه جز این لایحه راجع به بودجه است والا مالیات غیر مستقیم را مستقیم کردن و جمع آوری مالیه دولت به یک طریق منظم و تشکیل اداره تسجیل و غیره تمام راجع به قوانین مالیه است اگر اینها را قانون نمیداند یک مطلبی است والا یک جز اخیرش راجع به استخدام چند نفر اروپائی است و در خصوص مواجب آنها بلی باید به کمیسیون بودجه رجوع شده یک شور هم کافی است.
مؤتمن الملک ـ ممکن است یک اداره تشکیل کنیم قانون هم بگذاریم ولی بگوئیم نمی‌خواهیم مستخدم از خارج بیاوریم یک مرتبه هم وضع قانون می‌کنیم هم مستخدم میاوریم پس دو مطلب است اولی راجع به قوانین مالیه است باید دقتهای زیاد شده دو شور در مجلس بشود و ثانی راجع به بودجه است و یک شور در آن کافی است و اینکه کنترات باید به مجلس بیاید یا خیر این یک مسئله علیحده است و بنده عرضم این بود که پیش بینی کرده باشیم و قبل ار وقت در این خصوص معین باشد که باید کنترات به مجلس بیاید یا خیر باید با وزیر مالیه صحبت شود.
متین السلطنه ـ عرض بنده این است که در اظهارات نمایندگان خوب است قدری دقت کنیم و مجبور بکنیم نمایندگان به تکرار اگر از اول به عرایض بنده التفات فرموده بودند فرمایشات آقای تقی زاده لازم نبود و اگر این ترتیبات را منظور داریم یک ثلث مذاکرات کم می‌شود و بنده عرض کردم این لایحه دارای دو سه مقدمه است که هر یک نتیجه دارد و نتیجه تمام آنها استخدام چند نفر است و از بابت مواجبش راجع به کمیسیون بودجه است همان قسم که آقای مؤتمن الملک گفتند پس لازم است به همان کمیسیون رجوع شود.
اسدالله میرزا ـ تعجب می‌کنم از اینکه یک مسئله داخلی آن قدر مذاکره می‌شود این لایحه حاوی است اصلاحات لازمه مالیه را و یک جزئش متعلق به مستخدمین است آن هم به مجلس خواهد آمد بعد از انکه اصل مطلب در کمیسیون قوانین مالیه تصویب شد آن وقت در این خصوص صحبت می‌کنیم چنانچه مسئله استخدام مسیو پیرو در سابق به مجلس آمده بنده عقیده‌ام این است که یک کنتراتیکه تا به حال شده است همان است که به مجلس آمد و از مجلس گذشت این هم همان قسم پس از تصویب کمیسیون قونین مالیه به مجلس خواهد آمد.
وکیل التجار ـ بنده عرض می‌کنم در صورتی که این مسئله را فرض کنیم از هر جهت متعلق به بودجه است باز نمی‌شود گفت یک شور در آن کافی است برای اینکه در بودجه هم یک شور را کافی دانسته‌اند در صورتی است که راجع به یک سال است اما در چیزی که راجع به امور سنواتی است و سالها باید دولت و ملت یک پولی بدهد چطور می‌شود به یک شور قناعت کرد البته ملاحظات زیاد و دقتهای تمام در آن خواهد شد چیزیکه هست این است که لازم است در کمال سرعت و شتاب این مسئله تعاقب شود و هر چه زودتر از مجلس بگذرد چون اساس اصلاحا مالیه می‌توان گفت بسته به همین اقدامات است.
رئیس ـ خیلی از آقایان اجاره خواسته‌اند و گمان می‌کنم مذاکره کافی باشد حالا تصویب می‌کنند به کمیسیون قوانین مالیه و کمیسیون بودجه رجوع شود؟(اغلب تصویب کردند).
(وزیر پست و تلگراف نظامنامه دارای مقدمه‌ای بود آن مقدمه را خود وزیر قرائت کرد مشعر بر اینکه این نظامنامه اداره پستخانه است که تقدیم می‌نمایم و متمنی است که زودتر از مجلس بگذرد تا به موقع اجرا گذارده شود).
رئیس ـ یک ربع نفس است.(۲۵ ئقیقه قبل از غروب مجدداً مجلس منعقد شد و ذکاءالملک شروع به قرائت نظامنامه اداره پست نمودند که محتوی شصت فصل بود).
متین السلطنه ـ مقرر فرمایند زودتر طبع و توزیع شود.
رئیس ـ یکی از موضوعات امروز راپورت کمیسیون راجع یه مناقشه بین بلدیه و مالیه بود لکن نظر به اینکه مجلس غروب ختم شود رجوع به سه شنبه آتیه می‌شود.
آقای آقا میرزا محمد صادق طباطبائی یک هفته مرخصی خواسته بودند برای کسالت حضرت حجت الاسلام آقای آقا میرزا سید محمد طباطبائی و کسالت ایشان در این موقع خیلی خیلی موجب تاسف و تحسر است لکن چون مراقبت به حال ایشان راجع به ایشان است به این جهت مرخصی خواسته‌اند که اگر گاهی دیر آمدند جزو غائبین منظور نشوند و این مرخصی از ۱۵ محرم است موضوع مذاکرات جلسه آتیه راپورت کمیسیون بودجه راجع به هفب فقره متوفیات است طبع و توزیع شده راپورت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح.
آقای تقی زاده قرائت آخری راپورت کمیسیون اعتبار نامه‌ها راجع به نمایندگاه کاشان از کمیسیونها خواهش می‌شود زودتر مطالب را به مجلس بدهند که موضوع مذاکرات جلسه را چند روز قبل بتوانیم تعیین کنیم.
(رئیس حرکت کرد مجلس ختم شد.)