نامه سفارت بریتانیا به وزیر امور خارجه دولت شاهنشاهی ایران ۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۰ برابر با ۶ سپتامبر ۱۹۴۱
نامه سفارت بریتانیا به وزیر امور خارجه دولت شاهنشاهی ایران ۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۰ برابر با ۶ سپتامبر ۱۹۴۱
۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۰
آقای وزیر:
در پاسخ نامه جنابعالی شماره ۱۱۵۰ مورخة ۱۰ شهریور ماه جاری (اول سپتامبر) محترماً مراتب ذیل را به استحضار می‌رسانم.
در عرض چند روز گذشته اوضاع بنحوی تغییر یافته که در زمانی که دولت متبوعه دوستدار تعلیماتی را که نامه این جانب مورخه ۳۰ اوت (۸ شهریور) بر آن مبتنی بود تنظیم نمودند، پیش‌بینی نگردیده بود از لحاظ اینکه تصفیه امر جهت دولت ایران آسان تر کردن قوای متحدین شهر تهران را اِشغال ننمودند لکن سفارتخانه‌های دُوَل محور این خودداری را فقط علامت ضعف پنداشته و آزادی که از این رهگذر جهت آن‌ها پیش آمده بود استفاده نمود، بوسیله هجو و تنفید دولتین اعلیحضرت پادشاه انگلستان و اتحاد جماهیر شوروی و تخدیش اذهان عمومی توسط تبلیغات محلی و رادیوی آلمان و بریتانیا موجبات زحمت و اشکال دولت ایران را فراهم نموده‌اند. بنابراین، دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان ناگزیرند به دولت ایران اطلاع دهند که لازم است به اسرع اوقات ممکنه سفارت آلمان بانضمام سفارتخانه‌های دیگر که تحت اداره آلمان‌ها می‌باشند یعنی سفارتخانه‌های ایتالیا و مجارستان و رومانی برچیده شوند. این تقاضا امروز صبح شفاهاً به جنابعالی ابلاغ گردید لکن مقتضی می‌دانم آنرا کتباً نیز اظهار داشته و خاطر آنجناب را متذکر شوم که زمانی که سفارتخانه‌های نامبرده بالا بسته نشده دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان از دولت ایران تقاضا می‌نمایند کلیه تسهیلات مربوط به پیک و رمز را موقوف نموده و نگذارید سفارتخانه‌های مزبور از دستگاه‌های بی سیم فرستنده خود استفاده کنند و در مورد اشخاصی که با سفارتخانه‌ها ایاب و ذهاب می‌نمایند و همچنین در باب عملیات و اقدامات این سفارتخانه‌ها که مورد سوء ظن است تفتیش و مراقبت کاملی بعـمل آورند.
اکنون مشروحاً به جواب نامه فوق الذکر به جنابـعالی مبادرت می‌نمایم.
الف- گر چه دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان حاضر نیستند هیچیک از شهرهای مقرره و مشروحه را از نواحی متصرفی که قبلاً به دولت ایران ابلاغ گردیده مجزا نمایند، اصولاً ایرادی ندارند به اینکه در محل ترتیبی فی مابین مأمورین نظامی انگلیس و مأمورین وابسته ایران داده شود که بر طبق آن عده‌ای از آرتش یا امنیه برای رقابه نظم و آرامش در دزفول، خرم آباد و کرمانشاهان بوده باشد معـذلک در صورتی که احتیاجات نظامی انگلیس ایجاب نماید ترتیب نامبرده ممکن است مورد تجدید نظر واقع شود.
ب- در نواحی متصرفی لازم خواهد بود مأمورین اداری ایران مشاغل و وظایف جاریه خود را با معاضدت کامل مأمورین نظامی انگلیس انجام دهند. مأمورین نظامی نامبرده به سهم خود سعی خواهند نمود تا حدی که با احتیاجات نظامی انگلیس موافقت نماید تمایلاتی حقانی اولیای امور اداری ایران را انجام دهند.
ج- مأمورین نظامی انگلیس به‌هیچ‌وجه میل ندارند از حیث آذوقه و مسکن و سایر احتیاجات تحمیل بر دولت ایران بوده باشند و با معاضدت کامل مأمورین اداری ایران ترتیباتی داده خواهد شد که احتیاجات مأمورین نظامی انگلیس در این مورد بنحوی تأمین شود که مضیقة جهت این کشور تولید نگردد.
د- هرگونه اقدام‌ها لازمه به عمل خواهد آمد که از حدوث حوادث ناگوار فیمابین قوای متصرفی و ساکنین محل جلوگیری شود.
۴ – رویه‌ای را که در باب آلمان‌ها اتخاذ نموده‌ایم و در نامه دوستدار مورخه ۳ اوت (شهریور) ذکر شده در یادداشتی که روز بعد تسلیم نمودم تغییر یافته امروز صبح محترماً نظریات اعلیحضرت پادشاه انگلستان را برای جنابعالی تشریح نمودم باستثنای اشخاصی که ممکن است مورد تصویب میسیون‌های سیاسی انگلیس و سُویت در تهران رافع شوند هیئت آلمانی‌ها (غیر از سفارت آلمان که در فوق اشاره گردید) بایستی یا به مأمورین انگلیس و یا به مأمورین سُویت تحویل گردند.
۵- دولت اعلیحضرت پادشاهی انگلستان موافقت دارند که تحصیل مربوط به ورود آلمان‌ها به ایران فقط محدود به طول مدت جنگ با آلمان بوده باشد.
۶- تسهیلات راجع به ترانزیت کالاها و مهمات جنگی بر طبق احتیاجات نظامی خواهد شد لکه دولت ایران می‌تواند اطمینان داشته باشد که اقداماتی برای اصلاح و تکمیل وسایل رابطه و مخابره که اکنون موجود است بعمل خواهد آمد و نیز سعی خواهد شد جهت د ولت و ملت ایران مضیقه تولید نشود.
۷- دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان با لزوم ملحوظ داشتن حسن تفاهم ذات البین به منظور احتراز از هرگونه اشکالی موافقت دارند.
۸- دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان با تقاضای دولت ایران دائر به اینکه ممانعات اقتصادی کامل خرید صادرات ایران بوده باشد با نظر مساعد و همدردی ناظر بوده و آنچه را بتواند برای انجام این تقاضا بعمل خواهد آورد.
اما در باب تقاضاهای دیگری که ممکن است برای رها کردن کالاهای متعلق به ایران که الحال در خاک انگلیس می‌باشند بعمل آید لازم خواهد بود فضای انفرادی به مناسبت خصوصیات هر یک مورد مطالعه و رسیدگی واقع شود لکن سعی خواهد شد این قبیل کالاها در هر جا ممکن باشد آزاد شود.
۹- دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان حاضر خواهند بود موضوع ارجاع اسلحه جات و مهمات جنگی را در موقع مناسب مورد مطالعه قرار دهند و نیز حاضر خواهند بود در وقتی که قوای متصرفی انگلیس از ایران خارج شدند تقاضای عادلانه را که ممکن است دولت ایران بابت غرامت خسارات وارده به اتباع ایران را در طی مدت اِشغال مورد رسیدگی و ملاحظه قرار دهند.
موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه خود را تجدید می‌نمایم.